Afgelopen week gaf ik een presentatie voor 12 consultants. Ze zijn allemaal betrokken bij verandertrajecten waar soms wel twintig partijen verschillende belangen hebben.

Dat kan voor complexe situaties zorgen waarin het onduidelijk is wat de juiste volgende stap is. Sterker nog, als je een grote fout maakt, haken partijen die je nodig hebt zelfs definitief af.

Ik vertelde over hoe ik in complexe situaties vaak de vraag stel: Wat als het makkelijk is? Je haalt hiermee de hete lucht uit de situatie, zodat je terug met beide benen op de grond komt. Jezelf afvragen 'wat als het makkelijk is', is niet hetzelfde als verwachten dat het ook makkelijk gaat zijn. Integendeel. Maar het helpt tot de essentie van het vraagstuk te komen, waarna de volgende stap zichzelf presenteert. Het zorgt voor beweging.

Op dat moment ging een hand omhoog en vroeg een van de consultants:

"Wat doe je als je maar een kans hebt om het goed te doen?"

Het antwoord: Als je groot kunt falen, begin kleiner.

In de praktijk doen we vaak het tegenovergestelde. Uit angst om fouten te maken, starten we nieuwe projecten met het maken van een plan. Het plan bevat alle scenario's en risico's die onze verbeelding ons toelaat te verzinnen. Het geeft schijnzekerheid. Maar hoe meer we opschrijven, hoe meer anderen zich gaan bemoeien met de inhoud (en de grammatica), en hoe omvangrijker ons plan wordt. Tot slot verzamelen we overal handtekeningen en parafen, tot we eindelijk, soms pas na een jaar, van start gaan (en mogen).

Eenmaal gestart, ontdekken we dat de realiteit (inmiddels) anders is dan onze papieren waarheid. Waardoor je nu heel druk bent de werkelijkheid aan te passen aan je plan en iedereen aan de gemaakte afspraken te houden. Met alle gevaren en onmogelijkheden van dien.

Wat is hier gebeurd? Vanuit je bewonderenswaardige intentie het in een keer goed te doen, is de kans dat het niet volgens het extreem doordachte plan verloopt én misgaat, juist vergroot. Huh!?

Als je vooraf veel tijd investeert om met iedereen overeenstemming te bereiken over wat je gaat doen, beloftes doet, en het loopt vervolgens anders dan verzonnen. Is de kans op falen ineens aanzienlijk. En het moest in een keer goed.. Dus juist in situaties waar je het gevoel hebt maar een kans te hebben, begin kleiner.

Oftewel, vraag jezelf af: wie zijn de essentiële partijen? Wat als het makkelijk is? En wat is op dit moment de eerste stap?

Begin. En in plaats van vooraf eindeloos plannen te maken, bouw ik regelmatig momenten van reflectie in om te leren van wat we op dat moment doen. Zo bepalen we elke 2 à 3 weken, met wat we hebben geleerd, de volgende eerste stap. En dat ad infinitum...